مقایسه درون و برون شیشه ای صفات مورفولوژیکی وترکیبات اسانس رز هگزاپلوئید با رقم والد تریپلوئید (r. hybrida cv. iceberg)

در این تحقیق، مقایسه صفات مرفولوژیکی، قابلیت زنده ماندن و جوانه زنی دانه گرده، میزان متابولیت های ثانویه (اسانس، ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی) و مقاومت به بیماری سفیدک پودری رزهای هگزاپلوئید با والدین تریپلوئید آنها r.hybrida cv. iceberg) و همچنین عوامل موثر بر زنده مانی و القاء جنین زایی میکروسپور رز مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. قابلیت زنده ماندن دانه گرده با روش رنگ آمیزی fda انجام شد. میزان جوانه زنی دانه گرده در غلظت های مختلف اسید بوریک (0، 5، 10 و 15 میلی گرم در لیتر) و ساکارز (0،10، 15،20 و 25 گرم در لیتر) و ترکیب آنها در 1% آگار مورد مطالعه قرار گرفت. برای تعیین مقاومت گیاهان به بیماری سفیدک پودری، ابتدا در گلخانه گیاهان به عامل بیماری آلوده شده و پس از 20 روز برگها از لحاظ وجود و یا عدم وجود عامل بیماری و تراکم آن بر اساس درصد سطح برگ آلوده شده با اسپور از 0 تا 5 مورد مطالعه قرار گرفتند. میزان ترکیبات فنلی، آنتوسیانینی، فلاونوئیدی و کاروتنوئیدی، پس از استخراج عصاره از نمونه ها، با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر قرائت شده و مورد مقایسه قرار گرفتند. اسانس نمونه ها ابتدا با استفاده از روش استخراج با حلال هگزان تهیه شد و سپس ترکیبات با دستگاه گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) مورد ارزیابی کیفی و کمی قرار گرفتند. درصد زنده مانی میکروسپور تحت تاثیر روش جداسازی (انتهای پیستون سرنگ، مگنت و استرییر)، محیط جداسازی (nln، ab، b)، محیط کشت (nln، a2، at3(i)، at3(ii) و at3(iii))، تیمار گرسنگی در دما و زمان های متفاوت (c°5/32، 7،4) به مدت 4، 8 و10 روز)، تیمار کلشی سین (50، 100، 200، 250، 300 و 350 میلی گرم در لیتر به مدت 24،48 و 72 ساعت) و تیمار 2,4-d (15، 25، 35 و 45 میلی گرم در لیتر به مدت 30 دقیقه) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی صفات مرفولوژیکی نشان داد که تعداد برگ در کل گیاه، تعداد شاخه جانبی در گیاه، تعداد میانگره، تعداد شاخه جانبی در ساقه اصلی، طول ساقه اصلی و طول ساقه گلدهنده در رزهای تریپلوئید بیشتر از هگزاپلوئیدها بود. در حالیکه میانگین قطر ساقه گلدهنده، میانگین طول به عرض برگچه انتهایی برگ سوم و عمر گلجای به طور معنی داری در رزهای هگزاپلوئید بیشتر از تریپلوئیدها بود. بالاترین درصد جوانه زنی دانه گرده در محیط حاوی 25 گرم در لیتر ساکارز و 10 میلی گرم در لیتر اسید بوریک در هر دو رقم مشاهده شد. قابلیت زنده مانی دانه گرده و درصد جوانه زنی به طور معنی دار در گیاهان هگزاپلوئید بیشتر از گیاهان تریپلوئید بود. مشاهده شد که میزان ترکیبات فنلی، آنتوسیانینی و فلاونوئیدی و همچنین ترکیب اسانس در گیاهان هگزاپلوئید بیشتر از گیاهان تریپلوئید است. با این وجود کاروتنوئید بیشتری در گیاهان تریپلوئید نسبت به انواع هگزاپلوئید مشاهده شد. درصدآلودگی گیاهان تریپلوئید بیشتر از گیاهان هگزاپلوئید بوده، بطوریکه در گیاهان تریپلوئید میزان حساسیت به سفیدک پودری تقریباَ 5/4 برابر بیشتر از گیاهان هگزاپلوئید بود. در بررسی عوامل موثر بر زنده مانی میکروسپور نتایج نشان داد که بیشترین درصد زنده مانی در روش جداسازی توسط مگنت و استرییر، محیط جداسازی b (محیط فاقد مواد غذایی)، محیط کشت at3(i) با90 گرم در لیتر مالتوز به دست آمد. در تیمار های مختلف اعمال شده بیشترین زنده مانی در تنش گرسنگی به مدت 4 روز در دمای c°4، تنش کلشی سین در غلظت های 50 تا 100 میلی گرم در لیتر به مدت 24 ساعت و تنش 2,4-d در غلظت های 15 تا 25 گرم در لیتر حاصل شد و در میان تنش های ذکر شده، تنش گرسنگی به مدت 4 روز در دمای c°4 بیشترین درصد زنده مانی میکروسپور را نشان داد.